روش های ثبت و ارزیابی موجودی کالا
پرسش
روش های ثبت و ارزیابی موجودی کالا کدامند؟
لطفا شرح کامل
و تفاوت های این روش ها باهم رو توضیح بدید
حل شده
0
حسابداری بازرگانی
5 سال
۱۳۹۸/۹/۲۸ ۱۶:۱۱:۴۶
۱۳۹۸/۹/۲۸ ۱۶:۱۱:۴۶ 2 پاسخ
3223 بازدیدها
0
پاسخ ها ( ۲ )
به دلیل آنکه مبلغ موجودی کالای اول دوره در بدهکار حساب سود و زیان و موجودی کالای پایان دوره در بستانکار حساب سود و زیان ثبت میگردد لذا چنانچه ارزش موجودی کالا به صورت درست ارزیابی و ثبت نگردد، سود و زیان موسسه به نحو صحیح ارائه نخواهد شد بنابراین کنترل و ارزیابی مناسب موجودی کالا برای اداره عملیات و گزارش صحیح سود و زیان اهمیت زیادی دارد.
بهای تمام شده موجودی ها
بهای تمام شده موجودی ها باید دربرگیرنده مخارج خرید، مخارج تبدیل و سایر مخارجی باشد که واحد تجاری در جریان فعالیت معمول خود برای رساندن موجودی ها به شرایط و موقعیت فعلی آن انجام شده است. مخارج خرید شامل قیمت خرید به علاوه هزینه های حمل، بیمه، حقوق و عوارض گمرکی و سایر هزینه های مستقیم خرید پس از کسر تخفیفات تجاری می باشد.
اقلام بهای تمام شده به هنگام فروش محصول، به هزینه تبدیل و تحت عنوان بهای تمام شده کالای فروش رفته ثبت می گردد.
گردش موجودی کالا
جریان ورود و خروج موجودی ها در یک واحد اقتصادی در قالب گردش فیزیکی و گردش بهای تمام شده مورد بررسی قرار می گیرد.
گردش فیزیکی موجودی ها با توجه به ماهیت آن از لحاظ دوام یا نحوه انبار نمودن آن میتواند به اشکال مختلف انجام شود. معمولا در خصوص کالاهای فاسد شدنی ابتدا کالایی فروخته شده و از انبار خارج می شود که از لحاظ زمانی مقدم بر بقیه کالاهای مشابه وارد شرکت شده است. همچنین در صورتی که نحوه انبار نمودن یا قفسه بندی کالا به گونه ای باشد که به هنگام فروش کالا دسترسی به کالاهایی که دیرتر از اقلام مشابه خریداری و به انبار انتقال یافته آسانتر باشد تحویل کالا از محل آخرین خریدها می تواند انجام گردد.
از آنجائیکه گردش بهای تمام شده موجودی ها مستقیما بر قیمت تمام شده موجودی کالا و نیز بهای تمام شده کالای فروش رفته تأثیرگذاشته و از این رهگذر بر اقلام ترازنامه و صورتحساب سود و زیان موثر می باشد، لذا از اهمیت بیشتری در مقایسه با گردش فیزیکی برخوردار است. جهت محاسبه بهای تمام شده موجودیها می توان از روش های مختلفی استفاده نمود.
به طور کلی دو سیستم برای ارزیابی موجودی کالای پایان دوره وجود دارد. این دو روش شامل سیستم ثبت ادواری و سیستم ثبت دائمی موجودی کالا میباشند.
سیستم ثبت ادواری
در سیستم ثبت ادواری، مقادیر موجودی کالا در یک تاریخ معین (معمولاً پایان سال) شمارش شده و سپس با استفاده از یک روش قیمت گذاری کالا (FIFO، LIFO، میانگین موزون یا روش شناسایی ویژه) نسبت به تعیین ارزش موجودی کالای پایان دوره اقدام میشود.
روشهای محاسبه بهای تمام شده در سیستم ادواری
برای محاسبه بهای تمام شده موجودی ها در سیستم ادواری روشهای مختلفی با آثار متفاوت می تواند به کارگرفته شود.به گزارش عصر بانک دات آی آر، مهمترین این روشها عبارت است از:
روش اولین صادره از اولین وارده (FiFo)
روش اولین صادره از آخرین وارده (LiFo)
روش میانگین موزون
روش شناسایی ویژه
روش اولین صادره از اولین وارده – FIFO) – First In First Out)
در این روش فرض میشود کالاهایی که ابتدا خریداری میشوند، ابتدا نیز به فروش میروند بنابراین آخرین اقلام وارده به انبار کالا، موجودی پایان دوره را تشکیل میدهند. روش FIFO در اغلب موارد از گردش فیزیکی کالا پیروی می کند.
روش اولین صادره از آخرین وارده – LIFO) – Last In First Out)
در این روش برخلاف روش FIFO فرض بر آن است که کالای خارج شده از انبار از محل آخرین خریدها بوده است، بنابراین موجودی کالای پایان سال بر حسب اولین اقلام وارده به انبار محاسبه میشوند.
روش میانگین موزون – Weighted Average
در این روش جهت محاسبه بهای تمام شده موجودی آخر دوره، ابتدا قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش بر تعداد کالای آماده برای فروش تقسیم میشود و سپس حاصل در تعداد موجودی پایان سال ضرب میگردد.
روش شناسایی ویژه – Specific Identification
در این روش قیمت تمام شده هر یک از اقلام موجوی کالا به طور جداگانه محاسبه و تعیین میگردد. این روش معمولا در مورد اقلام گران قیمت نظیر اتومبیل، ساختمان یا جواهر آلات کاربرد دارد، از روش شناسایی ویژه به عنوان روشی دقیق در ارزیابی موجودیها نام برده میشود، بنابراین این روش تنها در صورتی قابل استفاده است که تعداد و اقلام موجودی محدود باشد.
سیستم ثبت دائمی
در سیستم ثبت دائمی، سوابق و مدارک موجودیها به طور منظم و دائمی نگهداری و کلیه اقلام خرید و فروش کالا به ترتیب تاریخ در کارت موجودی کالا ثبت میگردد.
در روش ثبت دائمی به منظور ثبت و نگهداری اطلاعات موجودی کالا (اعم از نوع، تعداد، مبلغ جزء و ارزش موجودی) و موارد افزایش یا کاهش هر یک از اقلام موجودی از کارت موجودی کالا استفاده میشود.
با ثبت اطلاعات کالا در کارت موجودی، انتظار میرود در هر زمان جمع ارزش موجودی طبق کارت با مانده حساب موجودی کالا در دفتر کل و تعداد آن با موجودی فیزیکی کالا برابر باشد.
برای ارزشیابی و قیمت گذاری موجودی کالای پایان دوره از سیستم ثبت ادواری یا سیستم ثبت دائمی موجودیها می توان استفاده کرد.
در این سیستم کالای خریداری شده در حسابی عنوان (خرید کالا) ثبت می شود. در صورتیکه در ابتدای دوره موجودی کالای اول دوره وجود داشته باشد، ارزش آن در حسابی جداگانه به نام موجودی کالا ثبت می گردد. خرید کالای طی دوره به اضافه موجودی کالای اول دوره معرف کالای آماده برای فروش است. برای بدست آوردن موجودی کالای پایان دوره، هرگروه از موجودیها شمارش شده و در بهای تمام شده یک واحد ضرب می شود. همچنین بهای تمام شده کالای فروش رفته مابه التفاووت موجودی کالای پایان دوره و کالای آماده برای فروش است.در سیستم ثبت ادواری موجودیها،اطلاعات مربوط به موجودیها در مقطع زمانی به آسانی قابل بررسی و در دسترس نمی باشد.
+ روش شناسایی ویژه : این روش بیشتر در موسساتی به کار گرفته می شود که اقلام موجودی آنها محدود است و ارزش نسبتا بالایی دارد و اقلام به سهولت از یکدیگر قابل تفکیک است.
+ روش اولین صادره از اولین وارده (FIFO):در این روش فرض بر آن است که کالاهایی که زودتر خریداری شده اند،زودتر به فروش رسانده ایم، بدین ترتیب آنچه در پایان دوره باقی می ماند از خریدهای آخر میباشد. این روش بیشتر در موسساتی که نوع کالاهایشان در معرض فساد و دارای تاریخ انقضا است کاربرد دارد.
+ روش اولین صادره از آخرین وارده (LIFO): در این روش فرض بر این است که کالاهایی را که دیرتر خریداری شده اند، زودتر به مصرف رسانده ایم،بنابراین آنچه که در پایان دوره مالی باقی می ماند از موجودی کالای اول دوره و اولین خریدهاست.
+ روش میانگین ساده : هرگاه موجودیهای کالا شامل مقادیر زیادی از اقلام متجانس و همگن باشند،فرض بر این است که کالاهای فروش رفته و کالاهای موجود در انبار ترکیبی از همه اقلام آماده برای مصرف است. در این روش قیمت های خرید هر واحد کالا با یکدیگر جمع و سپس حاصل جمع بدست آمده بر جمع تعداد دفعات خرید تقسیم می شود تا بهای میانگین ساده یک واحد کالای خریداری شده بدست آید (در این روش، موجودی کالای اول دوره نیز به عنوان یک بار خرید تلقی می شود).
+ روش میانگین موزون : برای محاسبه بهای میانگین یک واحد،حاصل جمع ارزش اقلام خریداری شده طی دوره و ارزش اقلام موجودی کالا در اول دوره را بر حاصل جمع تعداد اقلام خریداری شده طی دوره و تعداد اقلام موجودی کالا در اول دوره تقسیم می شود.
اشکال اساسی سیستم ثبت ادواری موجودیها این است که بهای تمام شده کالای فروش رفته را بدون شمارش عینی (انبارگردانی) موجودی کالا در پایان دوه نمی تواند تعیین و مشخص سازد. همچنین،چنانچه اطلاعات راجع به بهای تمام شده کالای فروش رفته و مقدار کالای موجود به طور مستمر مورد نیاز باشد،سیستم ثبت ادواری موجودیها کفایت نمی کند. در سیستم ثبت دائمی موجودیها اطلاعات مربوط به موجودیهای کالا در هر مقطع زمانی به آسانی قابل بررسی و در دسترس خواهد بود. در سیستم ثبت دائمی برای ثبت رویدادهای مرتبط با موجودی کالا از حساب موجودی کالا استفاده می شود. این حساب طی دوره با افزایش موجودی کالا و کاهش موجودی کالا بنا به مورد بدهکار و بستانکار می شود. بنابراین حساب موجودی کالا به طور مستمر و دائمی گردش دارد و در هر زمان مانده آن موجودی کالا نشان می دهد. در سیستم ثبت دائمی موجودیها، انبارگردانی به عنوان ابزار سیستم کنترل انبار شناخته می شود درحالیکه انبارگردانی در سیستم ثبت ادواری،از الزامات سیستم ارزشیابی موجودیهای کالاست.
+ روش شناسایی ویژه : به لحاظ اینکه بهای تمام شده کالای فروش رفته و ارزش موجودی کالا در پایان دوره از حاصلضرب تعداد اقلام فروش رفته یا موجودی پایان دوه در بهای یک واحد از آن اقلام مشخص که فروش رفته یا موجود است بدست می آید،استفاده از سیستم ثبت دائمی یا سیستم ثبت ادواری موجودیها با روش شناسایی ویژه به نتیجه یکسان می انجامد.
+ روش اولین صادره از اولین وارده: به لحاظ اینکه بهای تمام شده کالای فروش رفته بر اساس این روش از محل اولین خریدها (قدیم ترین) محاسبه می شود و موجودی کالا در پایان دوره شامل آخرین (جدیدترین) خریدهای کالا است. بنابراین این دو مبلغ در هر دو سیستم عینا مساوی و یکسان است.
+روش اولین صادره از آخرین وارده: در این روش بر این فرض مبتنی است که بهای تمام شده کالای فروش رفته از محل آخرین خریدها (جدیدترین) محاسبه می شود و موجودی کالا در پایان دوره شامل اولین (قدیمترین) خریدهای کالا است. یکی از مزایای این روش ، آن است که چون همواره کالای فروش رفته از آخرین کالاهای وارده به انبار تشکیل شده است لذا موجودی کالای پایان دوره همیشه دارای نزدیکترین نرخ به قیمت بازار (روز) خواهد بود.
+روش میانگین ساده: در سیستم ثبت ادواری موجودیها،همانطوریکه توصیف شدقیمت های خرید هر واحد کالا با یکدیگر جمع و سپس حاصل جمع بدست آمده بر جمع تعداد دفعات خرید تقسیم می شود تا بهای میانگین ساده یک واحد کالای خریداری شده بدست آید. اما هنگامی که سیستم ثبت دائمی به کار گرفته می شود. این محاسبه باید بعد از هر بار خرید انجام گیرد. این روش را معمولا میانگین ساده متحرک نیز می نامند. در نتیجه با اعمال این روش، در یک دوره معین ممکن است از میانگین های بسیاری استفاده شود.
+ روش میانگین سیار: در این روش،فرض بر آن است که بهای تمام شده کالای فروش رفته ترکیبی از قیمت های قدیم و جدید می باشد. بنابراین در روش ثبت دائمی موجودیها،هرگاه خرید جدیدی با قیمتی متفاوت از قیمتهای قبل انجام گیرد،قیمت میانگین جدیدی محاسبه خواهد شد و این قیمت برای ثبت بهای تمام شده کالای فروش رفته استفاده می شود تا این که خرید دیگری صورت پذیرد که دوباره قیمت جدیدی محاسبه می گردد.